Með gildistöku laga nr. 50/2004 hófst innleiðing siglingaverndar, en hún felst í að vernda flutningaskip, farþegaskip og hafnaraðstöður fyrir hryðjuverkum eða ólögmætum aðgerðum. Einnig að gæta þess að hryðjuverkamönnum og búnaði til hryðjuverka verði ekki smyglað um borð í skip til að fremja hryðjuverk hjá þriðja aðila.
Lög nr 50/2004 tóku gildi 14. júní 2004; komu til framkvæmda 1. júlí 2004. Breytt með l. 18/2007 (tóku gildi 13. mars 2007; EES-samningurinn: XIII. viðauki reglugerð 725/2004 og 884/2005, tilskipun 2005/65/EB), l. 162/2010 (tóku gildi 1. jan. 2011), l. 126/2011 (tóku gildi 30. sept. 2011) og l. 59/2013 (tóku gildi 1. júlí 2013).
Ákvæði þessara laga byggjast á kafla við SOLAS-samþykktina, alþjóðlega samþykkt um öryggi mannslífa á hafi, og eru settar fram í svo kölluðum ISPS-kóða (sjá ISPS-kóðinn-A og ISPS-kóðinn-B ).
Siglingavernd skiptist í fjóra megin þætti; skipavernd, hafnarvernd, farmvernd og farþegavernd.
Það eru aðallega þrennt sem þarf að hafa í huga fyrir hafnaraðstöður með tilkomu siglingaverndar þ.e. lokun svæða, aðgangsstýring og vöktun.
Ávalt skal hafa í huga að verndarfulltrúi hafnar ber ábyrgð á framkvæmd siglingaverndar og þeir einir geta séð um öryggisgæslu sem lokið hafa námskeið "fyrir starfsmenn með hlutverk" í siglingavernd og skipverjar. Reglur Tollgæslunnar gilda um farmvernd.
Markað er skýrt að óviðkomandi umferð á hafnarsvæði sé óheimil og aðgangsstýrt sé inn á hana. Hafnaraðstaða er mörkuð með borðum og skiltum. Unnt er að fela þeim aðilum sem hafa sótt námskeið "fyrir starfsmenn með hlutverk" öryggisgæslu. Verndarfulltrúi hafnarinnar ber ávalt ábyrgð á því að hafnaraðstaða sé vöktuð. Vöktun getur verið með myndvélum og/eða staðbundinni vöktun. Ef þriðja aðila er falin að framkvæmd með siglingavernd þá ber verndarfulltrúa að fylgjast með að viðkomandi framfylgi henni.
Kröfur sem gerðar eru til hafnaraðstöðu eru breytilegar eftir umfangi og starfsemi en til einföldunar má almennt skipta hafnaraðstöðum í þrennt:
Gámahafnasvæði
Gerð er krafa um að hafnaraðstaða sé afgirt, aðgangsstýrð og reglulega vöktuð. Fylgjast þarf með hverjir fara inn á hafnaraðstöðu og í hvaða erindagjörðum þeir eru. Einnig þurfa gámar sem fara inn á svæðið að vera með farmbréf og innsigli sbr. kröfu Tollgæslunnar. Höfnin getur falið þriðja aðila að sjá um öryggisgæslu þ.e. skipaútgerð, löndunarhóp, fyrirtæki eða öðrum eftir atvikum.
Farþegaskipasvæði
Hafnaraðstaða afgirt, aðgangsstýrð og vöktuð. Fylgjast þarf hverjir fara inn á hafnaraðstöðuna og hverjir eru þar. Öryggisleit á farþegum fer að jafnaði fram um borð í skemmtiferðaskipinu nema annars sé óskað. Vöktun skal vera á meðan skipið er í höfn og skal meginreglan vera sú að það sé vaktað frá landi, en unnt er að fela skipi vöktun ef aðstæður leyfa.
Lausavöruhafnarsvæði, tilfallandi skipakomur
Ef umfangið er lítið þá nægir að vera með færanlegar girðingar eða borða og skilti um að óviðkomandi sé bannaður aðgangur, annars skal vera með varanlegar girðingar. Unnt er að fela þriðja aðila öryggisgæslu. Ef engin starfsemi er meðan skipið liggur við bryggju er unnt að fela skipinu að sjá um vöktun.
Auk laga nr 50/2004 gilda eftirfarandi reglugerðir um vernd skipa og hafnaraðstöðu 474/2007, sbr. 104/2008, sbr. 265/2008, sbr. 920/2009 og676/2013, sbr. 1219/2016 ESB 2016/462. Reglur um fyrirkomulag öryggisleitar hafnayfirvalda vegna siglingaverndar, nr. 550/2004
Upplýsingar um frekari reglur varðandi siglingavernd má nálgast á vef Siglignastofnunar Íslands.
